Yarın 1 Mart 2014 Cumartesi… Şimdi 56 yıl öncesine gidelim… Yani 1 Mart 1958 Cumartesi gününe… Yani o unutulmayan ve unutulmayacak olan kara Cumartesi’ye… İzmitlilerin büyük bir acı ile andıkları, deniz faciasına neden olan Üsküdar Vapuru, 1 Mart 1958 günü şiddetli lodos nedeniyle İzmit açıklarında battı.
O tarihte, devlet daireleri Cumartesileri yarım gün çalışmakta idi. Gemi, körfezin karşı tarafına servis yapmakta ve Gölcük, Değirmendere, Karamürsel gibi lise bulunmayan yerleşim alanlarından öğrencileri İzmit lisesine götürüp getirmekteydi. O Cumartesi, Üsküdar gemisinin kaptanı Mehmet Aşcı 12.30 seferini yapmak için sabırsızlanıyordu. Lodos fırtınası öylesine kuvvetli esmeye başlamıştı ki, neredeyse vapuru halatlarını koparıp açığa sürükleyecekti.
Böylesine sert bir havada iskelede bağlı kalmanın da, açık denizde dalgalarla boğuşmak kadar tehlikeli olabileceğini düşünen Mehmet Kaptan; yaşamında ilk kez hareket saatini beklemeden vapuru kaldırdı. Daha on dakikası vardı, ama vapur zaten yeterince dolmuştu. Daha fazla yolcu almaktansa iskeleden bir an önce ayrılmasının iyi olacağını düşünerek gemiye hareket emri verdi. Gemici Ali Kaya iskeledeki çımacı görünürlerde olmadığından halatı kendi çözmek için iskeleye çıktı.
Ama Mehmet Kaptan çoktan makine dairesine, “Tam yol, ileri!” kumandasını vermişti. Vapur iskeleden fırtınanın etkisiyle de o kadar çabuk ayrılmıştı ki, Ali Kaya vapura geri atlayamamıştı. İzmit iskelesinden 12.20'de hareket eden gemi, ağzına kadar yolcu doluydu. Her sabah ve akşam aynı vapurla seyahat eden yolcuların kimi okul, kimi iş arkadaşı idi ve hepsi birbirini tanıyordu.
Daha yolun başlangıcında dümen dolabının kilitlenmesi sonucu hiçbir manevra kabul etmeyen vapur Soğucak mevkiinde birden şiddetlenen lodosa karşı koymaya çalıştı. Dev gibi dalgalar art arda geminin bordasına çullanıyordu. Fırtınanın giderek artması nedeniyle kaptan köşkü Mehmet Kaptan ve Güverte Lostromosu Mustafa Deniz’le birlikte yerinden kopup denize uçmuştu. Dümen zincirinin kopması neticesinde kontrolden çıkan gemi saatte 130 km hızla esen rüzgâra karşı koyamayarak önce makine dairesine sular doldu. Aynı anda öndeki ikinci mevki salonun camları patladı, içeri saldıran sular dehşete kapılan yolcuların üstüne boşaldı! Hareketin üstünden 26 dakika geçmişti ki, Üsküdar, dolan suların etkisiyle şiddetle sola devrildi.
Üç dakika içinde alabora olup saat 12. 53’de battı. Yolcularının büyük bir çoğunluğu ortaokul, lise ile erkek ve kız sanat enstitüsü öğrencilerinin oluşturduğu vapurun son seferi facia ile sona ermişti. Denizde saatler süren can pazarı sonrası yetişkin ve öğrenci olmak üzere yüzlerce insan öldü. İzmit halkı ve balıkçıların çabası ile denizden günlerce ceset çıkarıldı.. Bazı kaynaklar 300, bazıları ise 500’ün üstünde yolcu ile seferin başladığını söylüyorlardı. Ancak 300 kişinin ölümünden bahsediliyordu.
Öğrenci kayıpları ancak Pazartesi günü İzmit Lisesi ve Endüstri Meslek Liseleri'nde yapılan yoklamalar sonrası anlaşılabildi. Gemi kaptanı için “denize atladı, kendini kurtardı” dendi, ancak günler sonra cesedi karaya vurdu. Ölen öğrencilerin birçoğu Gölcük Dumlupınar Mahallesi’ndeki "1Mart Faciası Mezarlığı"na defnedildi. Halbuki yaklaşan tehlikeyi, İzmit kent gazetesi, “Bizim Şehir” 16 Temmuz 1957 günkü baskısında, “Muhtemel bir facianın eşiğindeyiz. İstiap haddi 600 kişi olan, körfezde işleyen vapurlara 1000-2000 kişi dolduruluyor” manşeti ile ikaz etmişti.
Kaza sonrasını en iyi görüntüleyen gazeteciler, yakın geçmişte kaybettiğimiz Kazım Ertek ve ünlü fotoğraf ustası Ara Güler idi. Güler'in fotoğrafları Times ve Paris Match'da yayınlandı.. Acı bir anıyı aynen naklettim. Bir daha olmaması dileğiyle… Hepsine Allah rahmet eylesin. İhmalkarlara da !!!!!!!
