Adalet, var olmanın temel ilkesidir. Varlığımızı sürdürmek istiyorsak, adalete inanmak ve onu her kademede tartışmasız uygulamak mecburiyetindeyiz. Bugün ülkemizde yaşayan sokaktaki herhangi bir vatandaşa ülke adaleti ile ilgili bir soru sorun, ‘ülkemizdeki adalete inanıyor musunuz’, diye. Alacağınız cevabı tahmin etmişsinizdir.
Yazılı ve görsel basında sürekli olarak yargı ve adalet sistemimiz konuşuluyor, tartışılıyor. Modern ve çağdaş toplumlarda , adalet sistemi tartışılmaz. Adalet sağlanır ve uygulanır. Herkes adalete güvenir. Adalete duyulan güven insanları rahatlatır. Aksi durum bütün insanları çıkmaza sürükler. Adalete güvenin zedelendiği toplumlarda kopmalar ve bunalımlar başlar. Bu kopma ve bunalımların telafisi zor, hemen hemen imkansızdır.
Son dönemlerde ülkemizdeki yargı sistemi çok konuşulur ve tartışılır hale getirilmiştir. Tartışılması gereken birçok kararlar alınmıştır. Alınan bu tartışmalı kararlar toplumun vicdanında rahatsızlıklar yaratmıştır. Bunlar olmamalı. Yürütmenin en önemli görevi halkın adalete güvenmesini sağlamaktır. Bu görev öyle güçlü sağlanmalıdır ki ülkede bir kişi dahi adalete güvenini kaybetmemelidir.
Adalete her alanda güvenin sağlanması için, konusunda uzman kişilerce bilimsel verilere dayalı bir çalışmaya başlanması faydalı olacak. Unutulmamalıdır ki, adalet bir gün herkese lazım olur. Kişinin yaşamında en önemli duygu, güven duygusudur. Çocukluğunda yeterli güveni çeşitli nedenlerle bulamayanlar, ileriki yaşamında bunun acı ve eksikliğini hep yaşayacaklardır.
Erginlik döneminde bulunduğu çevreye, okuluna, işyerine ve devletine güvenmek ister kişi. Başı sıkıştığında gidebileceği bir doktor ya da haksızlığa uğradığında hakkını geri verecek bir mahkeme bulabilmek, ona güven ve umut verir. Unutulmamalıdır ki, güven duygusu korkuyla değil, sevgiyle beslenir.
Kendisine ve diğerlerine güvensizliğin olduğu bir toplumun pek de sağlıklı olduğu söylenemez. Böyle bir toplum adaletli de olamaz. Hukukun üstünlüğü belli bir zümrenin üstünlüğü anlamına gelmez. Hukuk bir öç alma vasıtası da değildir. Hukuk; adaleti ve güveni sağlamaya çalışır. Bunu yaparken kişinin, düzenin, devletin yararları arasında bir denge bulmaya çalışılır.
Kişi özgürlüklerinin haklı nedenlerle kısıtlanması da toplumun yararı nedeni ile ve bu oranda olmalıdır. Hukuk kuralları herkese eşit uzaklıkta, soyut ve objektif olmalıdır. Adamına göre kural olmaz. Hukukta eşitlik benzer durumda olanlar arasındaki eşitliktir. Hiçbir kural zengine farklı, fakire farklı hükümler taşımaz. Bazı dosyalar zaman aşımına uğrarken bazıları yeniden açılamaz.
Siyasilere tanınan dokunulmazlıklar, Batı ülkelerinde olduğu gibi, kürsü dokunulmazlığı ile sınırlandırılmalıdır. Adi suçlar için dokunulmazlık zırhından yararlanılması da eşitlik ilkesine aykırıdır. Kuralların uygulayıcısı yargıçlar, tarafsız ve bağımsız olmak zorundadır. Herkese eşit uzaklıkta durmalıdır. İstisnalar kural, kural istisna haline dönüşmemelidir.
Sav ve savunma eşit şartlarda ve aynı düzeyde görevini yerine getirmelidir. Yargıçlar, aynı zamanda bilgili ve donanımlı da olmalıdır. Aynı konuda birinin verdiği karar diğerinin tersi olmamalıdır. Bu özellikler ancak teorik ve pratik eğitim aşamasında alınacak önlemlerle geliştirilebilir. Batı ülkelerindeki hukuk fakülteleri ve eğitimine verilen önem göz önüne alınarak; eğitimi kısaltıp, ders sayısını azaltmak yerine, hukuk eğitiminin kalitesini arttıracak önlemler alınmalıdır.
Adaletin tarafsız olması ve hiçbir yerden emir almaması yanında, güvenilir olması da gerekir. Hukukta tümüyle haklı ya da tümüyle haksız sonuçlara varmak güç olsa da, kişiye hakkını zamanında, yeterince teslim eden bir adalet güvenilir adalettir. ‘Geç gelen adalet adalet değildir’ sözü boşuna söylenmemiştir.
Güvenilmeyen, kendisi halk tarafından yargılanan adalet, adalet değildir. Bugünlerde suçluları serbest bırakıp, suçsuzları gözaltına almak moda oldu. TBMM’de yeterli çoğunluğu bulunan ve anında maaş artırımı vs. avantajlı işleri bir gecede halleden sayın milletvekilleri bunu da halledin çok mu zor…
