Nasıl bu kadar hızlı aşı geliştirildi?
"Dünya bundan önce de pandemi yaşadı; ama bilgiye bu kadar hızlı ulaşılamıyordu. Geçmişten farklı olarak bilginin çok fazla yayıldığı bir pandemi süreci yaşıyoruz. Aşı hızlı geliştirildi, bu doğru. Hatta beklentimizin de ötesinde hızlı oldu. Neden böyle oldu?Çünkü bilim insanları elde ettiği verileri paylaştı ve biz de aşıya hızlı ulaştık."
Neden aşı olmalıyız?
"Normal yaşamımıza dönmemiz için mutlaka aşı olmalıyız. Aşı olduktan sonra bende yan etki olmadı. Enjeksiyon yapılan yerde ağrı ve şişlik bekleniyor; ama bende olmadı. Çevremde çok az miktarda duydum. Biraz halsizliği olanları duydum. Özellikle alerjisi olanlarda da alerjiye neden olduğunu yine duydum."
Hangi aşı olunmalı?
"3 farklı aşı var; ama hepsinin amacı aynı.Savunma sistemimize bu mikro organizmayı tanıtmak. İnaktif denilen aşı (Türkiye'ye gelen Çin aşısı)hastaya ölü virüs verildiği için ağır ilaç kullananlarda bu aşıyı yapabilirsiniz.Koruma oranı düşük olur; ancak yan etkisi de o derecede düşük olur. mRNA denilen diğer aşılarda ise özellikle kanser gibi hastalığı olanlara bu aşıyı vermemek lazım. Bu aşının yan etkileri fazla."
Hamileler aşı olmalı mı?
"Elde ettiğimiz genel bilgilerle değerlendirdiğimizde inaktif aşının (Çin aşısı) hamilelerde problem yaratmadığını biliyoruz; ama yine de emin değiliz. Net bir bilgi yok. Peki, ‘Hamile aşı olsun mu?’ derseniz riski varsa olsun; ama mutlaka mı olsun?Mutlaka dememiz için risklerini, dezavantajlarını düşünmek lazım. Hamilelik dönemini kurallara çok iyi uyarak geçiriyorsa o zaman bekleyelim, hamileliğin sonunda aşı olsun diyebiliriz. mRNA aşısında ise bir kez daha düşünmemiz lazım. Bana sorarsanız mRNAaşısı yerine inaktif aşısı olunmalı derim."
Çocuklarda durum nedir?
"Çocuklar bu hastalıktan daha az etkileniyor, bunu görebiliyoruz. Onların böyle avantajları var. Aşı için ise çalışma sonuçlarını almamız lazım. Ondan sonra çocuklar aşı olsun diyebiliriz."
Batılı ülkelerde aşıdan ölenler oldu. Bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?
"Evet, son dönemlerde ABD'de,Norveç'te ölümler oldu. mRNA aşısı ciddi erken cevap oluşturuyor,bu avantaj; ama ağrı ve ateş gibi dezavantajı da olabiliyor. İleri yaştakileri bunu tolero edemediğinde ciddi sıkıntı olabiliyor. Buna dair bilgiler geliyor. İnaktif aşıda ise böyle şeyler beklemiyoruz."
Virüs mutasyona uğradı mı?
"Koronavirüs, 20 binin üzerinde mutasyon geçirdi zaten. Çünkü Koronavirüs çok kolay mutasyon geçirebilir. Ama bu mutasyonlar virüsün yaşamına etki eden mutasyonlar değil. Dolayısıyla bizim aşılarımızı etkileyecek düzeyde değil."
Aşı olan maske takmalımı?
"Aşı bir güvenlik. En iyi koruyan aşı yüzde 90 koruyor. Siz aşılandınız; ama belki çocuğunuz aşılanmadı. Aşı olanların en azındanrisk olduğu sürecemaske takması lazım."
Okullar açılır mı?
"Okullar çocukların birbirleriyle geçirecekleri zaman, toplum kurallarını öğrenmeleri açısından önemli. Ama diğer taraftan baktığımızda da Almanya gibi ülkelerde okulların açılmasıyla beraber vaka sayılarında değişim oldu. Önümüzde ara tatil var,bunu çok iyi değerlendirmemiz lazım. Okulları belki birden değil; ama basamak basamak açmamız lazım."
Eski normale dönülür mü?
"Mutlaka dönülecek. En büyük salgın 1918 İspanyol Gribi’ydi. Salgın iki sene sürdü ;ama etkisi 10 yıl devam etti. Bu salgında ise erken aşıya ulaştık, bu avantaj bizim için. Tahminim önümüzdeki yaz aylarında rahatlama olur, sonbaharlarda da ikinci bir aşı süreciyle bu dönemi atlatırız diye düşünüyorum."
