Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Öneri Paketi ve Kadın İstihdamı
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı kadın istihdamının artırılmasına yönelik öneri planını açıkladı. Girişim olumlu ancak detaylara inince tablo daha da netleşiyor. Öneri planının içeriğini net biçimde anlayabilmek için Kadın Emeği ve İstihdamı Girişimi’nden Nevra Akdemir’in Bianet’e verdiği mülakatı aktarmakta fayda var.
Akdemir, Bakanlığın altı önerisini Bianet’e şu şekilde değerlendirmiş:
“Doğum izninin arttırılması, kadınların uzun süredir talebiydi. Ama talep, doğum izninden sonra kadının işe dönmesinin denetlenmesi ve ardından kadın ve erkeğe ebeveyn izninin verilmesiydi. Önerilerde bir ebeveyn izninden bahsedilmiyor. Doğum izninin 24 haftaya çıkarılması denirken, çocuk bakımının sadece kadın üzerinden şekillendiği bir süreç karşımıza çıkıyor.
Doğum izninden sonra işçilerin işine geri dönmesi zorunluluğu zaten yasalarda var. Bu yeni getirilen bir şey değil.
Ebeveyn iznini, kadın ve erkeğin çocuk üzerindeki eşit sorumluluğunu konuşmak yerine; yasa zaten varolan ama kullanımında sistematik suistimaller yaşanan bir hakkımızı, sanki yeni geliyormuş gibi konuşuyoruz.
Esnek çalışma yeni gelen bir şey. Sermayedarların asıl talebi, doğum izni sırasında kadının işten kopmaması, yani verimli kadın işçilerin doğum iznindeyken de esnek çalışmaları ve bunun maliyetinin devlet tarafından karşılanmasıydı. Detayları belli olmayan bu modelden, ben bunu anladım.
Kadın istihdamından, kadınların bir birey olarak ekonomik özgürlüklerini kazanmak, erkeğe ve aileye bağımlılıklarını azaltmak için çalışmaları gerektiği, ayrımcılığa karşı pozitif önlemler alındığı söylenseydi burada bir samimiyet görünürdü. Ancak deniyor ki, kadınlar yarı zamanlı ve kısmı zamanlı da çalışabilir. Ancak bu kadınların özgürleşeceği bir ücret potansiyeli ve güvence sağlamıyor. Biz kadınlar, ne olursa olsun çalışmak istemiyoruz, insan onuruna yakışır şekilde çalışmak istiyoruz.
Esnekli bu kadar güvencesizlik getiriyorsa, kadınlar esnek olmadan ve güvenceli çalışmak istiyor.
Erken emeklilik önerisinde çocuğa göre kademeli erken emeklilikten bahsediliyor. Burada hiç bahsedilmeyen nokta ise, Türkiye'de erken emekliliğin bir ucuz istihdam politikası olarak işlemesi. Emekli maaşları yetmeyince, kişiler sigorta aramadan ve ucuz ücrete razı olarak yeniden istihdam piyasasına dahil oluyor. Kadınlar için de benzer bir durum olabilir.
Kadın örgütlerinin temel taleplerinden biridir erken emeklilik ama çocuk doğurma ile erken emekliliği sağlayacak bir yıpranma olarak karşımıza çıkıyor.
Kreş zorunluluğu önerisi de yeni bir uygulama değil, yasalarda zaten 150'den fazla kadının çalıştığı yerlerin kreş açma zorunluluğu var. Yeni imzalanan bir protokolle ise organize sanayi bölgelerinde kreş projesi geldi önümüze. 10 ilde 10 kreş açılacağı söylendi. Ancak organize sanayi bölgelerindeki kreşler, genellikle bir çocuğu almak için asgari ücret düzeyinde bir bedel istiyorlar.
Kadınların istihdamdaki yer alış biçimleri nedeniyle, daha ucuz bir işgücü söz konusu. Dolayısıyla bu kreşler kadın istihdamını nasıl sağlar, ne kadar sağlıklı olur, gibi sorular var.
Çocuk yardımının verilmesi, yoksulluk politikaları bağlamında değerli olabilir fakat bunların topyekün bir sosyal politika olarak konuşulması gerekiyor. Önerideki "yardım" değerlendirmesi, sorunlu bir yapı ortaya çıkartıyor. Sosyal politikalar, devletin vatandaşlarını mağduriyetlerden korumak ve insan onuruna yaraşır şekilde yaşaması için gerçekleştirdiği hizmetler bütünü olarak görmek gerekiyor. Ancak bunun "yardım" olarak ortaya konulması, aslında devletin yapmak zorunda olmadığı ama bir lütuf olarak yaptığı, bizim de minnet duymamız gereken bir sürece çevirmiş oluyoruz.”
Acaba Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından sunulan bu 6 maddelik öneri planı, halen yasalarda var olan ancak işletilmeyen bir dizi uygulamayı yeniymiş gibi mi sunuyor? Yine de olumsuz düşünmemekte fayda var, bekleyip, görmek lazım.
