Sık sık; gelişiyoruz, geliştik, Avrupa’nın ve dünyanın sayılı ülkeleri arasına giriyoruz gibi klişe sözlerle kendimizi avutuyoruz… Peki, gelişme ve gelişmişlik nasıl olur? Gelişmiş ülkelerde eğitim ve yargı sistemi iyi çalışır. Her ikisinde de amaç, insan iradesine dayalı yasalarla mutabık kalınan toplumsal düzene hizmet etmek; eleştirel aklı, yaratıcılığı ve hakkaniyeti teşvik yoluyla demokrasiyi desteklemek ve beslemektir. Gelişmiş ülkelerde rüşveti, kötü muameleyi, orantısız şiddeti bünyesinden söküp atamamış; meslek kodlarına yardımı, adalet ve hakkaniyeti yerleştirememiş bir polis teşkilatı itibar görmez.
Gelişmiş ülkelerde polis teşkilatı insan sağlığının, kaliteli trafiğin, insan yaşamının, hakkaniyete dayalı rekabetin, gayri maddi hakların, özel mülkiyetin, teşebbüs hürriyetinin, ihale sisteminin, piyasa ekonomisinin ve demokrasinin de güvencesidir. Gelişmiş ülkelerde ulaşım ve iletişim sistemleri sorunsuzdur. Özel hayatın mahremiyeti yasalarla güvence altındadır. Basın ve ifade özgürlüğü tamdır. İnsan haklarına saygı üst düzeydedir. Rekabet hukukuna itibar edilir. Yabancı sermayeden korkulmaz. Ekonomi tek sektöre dayanmaz. Sanayi, tarım ve hizmet sektörleri ileri teknoloji kullanır. Üç sektörde de emek değil, sermaye yoğun ve katma değeri yüksek ‘mallar’ üretilir. Büyümek, kar etmek isteyen iş adamı, devlet kapısında sıra olmaz. Devleti ‘memur aklı’ değil, stratejik hedeflere göre kurgulanmış, iç tutarlılığı olan ve yaşayan ‘kurumsal müesseseler’ yönetir. İş bulmak isteyen önce meslek edinir. Memur olmak, insana çalışmama ve keyfi muamele yapma hakkı vermez. Çalışmayan memur işten atılır. Devlet, yoksulluğu gözetir, vatandaşlarının ve kurumlarının evrensel başarılarıyla yücelir. Onur, gururla karıştırılmaz. Gerektiğinde istifa, güçlü bir özeleştiri ve toplumsal sorumluluk olarak kabul edilir. İnsanı küçük düşürmez. Tersine, takdirle karşılanır. İnsanlar, yasalar dokunamasa da ahlaklı olmak zorundadır. Yasalardan korkmayanlar Allah’tan, toplumdan ve dışlanmaktan korkar… Sivil toplum kuruluşlarına büyük sorumluluklar düşer. Menfaat gözetmezler. Gelişmiş ülkelerde ortalama iş kalitesi yüksektir. Yeni ve ileri iş olanakları kalifiye işgücü ihtiyacını besler. Çalışanlar; akılları, yetenekleri, yaratıcılıkları ve vizyonlarıyla yükselir ve para kazanırlar. Bir grup ya da organizasyona dahil olmak, kendiliğinden başarıyı getirmez. Gelişmiş ülkelerde insan sağlığına önem verilir. Ortalama yaşam süresi uzundur. Kadınlar, erkeklerin zevki tamam olsun diye ya da tarlada çalıştırmak için çocuk yapmaz; çocuklarını memur yapsın diye yönetici seçmezler. Doğum kontrolü yaygın, sağlık ve bakım hizmetleri gelişkindir. Gelişmiş ülkelerde sanat ve spor, belli bir azınlığın hobisi değil; hayatı güzelleştiren, ona çeki düzen veren, insanların bedensel ve ruhsal olarak daha sağlıklı bir şekilde devamına hizmet etmek için hayatın tam ortasında yer alır. Kadınlar şunu yapar, bunu yapamaz türü bir ayrımcılık, toplumda itibar görmez. Kadın ve erkek, hayatın birçok alanında rekabet eder. Vs… Vs… Evet gelişmişiz ama Ortadoğu şartlarına göre. Peki hala gelişiyor muyuz? Hayır. Ortadoğu şartlarına geri dönüyoruz. Gelişme ve gelişmiş olmak nasıl olur biliyor musunuz? Gelişmiş ülke olmak için ekonomik verilerin olumlu olması, ilkokul bebesinin bile anlayabileceği birtakım rakamlar olmalı… Yani artan; karşılıksız çek davaları, kapanan-iflas eden, faaliyetlerini durduran şirket sayısının artışıet fiyatlarının, doğalgazın, elektriğin, suyun aşırı zamlanması, imalat yapan tekstilcinin hemen hemen hiç kalmaması, tarlasını bankaya ipotek etmeyen çiftçi bulmanın zor olduğu, hayvan yetiştiricisinin durumu, esnaf ve zanaatkar zaten icralık... Bugün Türkiye'nin en zengin aileleri, sanayici olmaktan çoktan vazgeçip, ‘hap yap para kap’ sektörlere el atmış ve milletin kanını emiyor. Biz şu anda üretmiyoruz, sadece tüketiyoruz. Hem de kontrolsüz ve bilinçsizce… İhracat yapmıyor, ithalat yapıyoruz… Bu durumda nasıl gelişiyoruz veya geliştik acaba?
