İşyerlerinde yapılan işin niteliğine bağlı olarak iş sağlığı ve güvenliği açısından tehlikeler bulundurmaktadır. Bu tehlikelerin sadece %2’si önlenemez nitelikte iken, %98’i önlenebilir niteliktedir. Önlenebilir nitelikte olan tehlikelerin %88’i güvensiz davranışlardan, %10’unu isegüvensiz durumlardan kaynaklanmaktadır. İş kazaların sebeplerini incelediğimizde kazaların %100 önlenebilir olduğunu ve kazanın gerek yeteri kadar para harcanmamasından gerek çalışanın eğitimsiz, yaptığı işte ehil olmamasından kaynaklanmaktadır. Bu hususta iş kazaların önlenmesinde işverene yükümlülükler düşmektedir.
Bu yükümlülüklerin arasında işveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri ile ilgili programları yapmak, eğitim için gerekli yer tahsis ve araç tahsisi yapmak, çalışanların bu eğitime katılmalarını sağlamakla görevlidir. İşveren tarafından çalışanlara verilmesi zorunlu olan temel eğitimlerin 15 Mayıs 2013 tarihli resmi gazetede yayımlanan Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğine uygun sürelerde verilmeli ve yenilenmelidir. Çalışanlara verilecek temel eğitimler, işin devamı süresince belirlenen düzenli aralıklar içinde; az tehlikeli işyerleri için en az sekiz saat, tehlikeli işyerleri için en az on iki saat, çok tehlikeli işyerleri için en az on altı saat olmalıdır.
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı uygulamada olan yönetmelikteki bazı hususlara özellikle dikkat çekmek, bu hususların altını çizmek, netleştirmek, uygulamada kolaylık sağlamak adına “Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğinde” 24 Mayıs 2018 tarihli ve 30430 sayılı resmi gazetede değişikliğe gidilmiştir. Dikkat çeken hususlar;
***İşbaşı Eğitimi
İşveren, çalışanların fiilen işe başlamadan önce yapacağı işe özgü iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini içeren konularda en az 2 saat uygulamalı olarak eğitim vermeli ya da işyerinde deneyimli çalışanlarca verilip eğitim sonunda tutanak halinde kayıt tutmalıdır. Verilecek bu işbaşı eğitimi temel iş sağlığı ve güvenliği eğitimi tamamlanana kadar yeterli ve kapsamlı bir şekilde içermelidir. İşverenin çalışanın fiilen işe başlamadan önce uygulamalı olarak vereceği iş başı eğitimi temel ve mesleki oryantasyon olarak ikiye ayrılabilir.
Temel eğitimde çalışana işyeri tanıtımı, proje ve saha tanıtımı, organizasyon şeması ve bölümlerin tanımı, iş ve paydos saatleri, yapılan işin tanımı, görev tanımının sunumu, iş yeri kuralları, iç yönetmelik, disiplin yönetmeliği eğitimi, güvenlik uygulamaları, resmi tatil ve izinler, ücret ödeme şekli, ödeme günleri, acil durumlarda acil kaçış yolları ve kapıların yerleri, acil durum ekipmanların yerlerini, çalışma arkadaşlarını, sosyal haklar gibi konuların aktarılması ile de özlük haklarıyla ilgili bilgilendirme yapılır. Verilecek bu temel oryantasyon eğitimle çalışanın kafasında ki soru işaretlere cevap olmuş olur ve ilk iş gününü boş boş oturarak, yöneticiyi merak ederek, öğle yemeğine çıkmak için davet bekleyerek geçmemiş olur.
Mesleki eğitimde ise çalışana uygulamalı olarak kullanacağı makine ve ekipmanların kullanımı, kullanacağı makine ve ekipmanların sağlık ve güvenlik açısından tehlikeleri, çalışana teslim edeceği kişisel koruyucu donanım (baret, koruyucu gözlük, iş eldiveni, iş ayakkabısı, emniyet kemeri, maske, kulak koruyucu vb.) kullanımı hakkında bilgi,iş sağlığı ve güvenliği talimatların okutulması, hangi bilgiye nasıl ve nereden ulaşılabileceğinin açıklanması,çalışma ortamı alışkanlıklarının yeni çalışana aktarılması; bölüm/birim hedeflerinin yeni çalışanla paylaşılarak çalışanın sorumluluklarını önceliklendirilmesine, yapacağı işe özgü; yüksekte çalışma, kapalı ortamda çalışma, radyasyon riskin bulunduğu ortamda çalışma, kaynakla çalışma, özel risk taşıyan ekipmanile çalışma, çalışma mevzuatıyla ilgili bilgiler, işyeri temizliği ve düzeni, güvenlik ve sağlık işaretleri hakkında çalışma ortamında uygulamalı olarak eğitim verilmelidir. Mesleki oryantasyon sürecinde iş sağlığı ve güvenliği sağlığı sağlanarak yeni çalışan için risksiz bir çalışma ortamı sağlanmalıdır.
*** Temel İSG Eğitimi
Yeni işe başlayan çalışana işbaşı eğitimi verildikten sonra işyeri tehlike sınıfına göre az tehlikeli işyerleri için en az sekiz saat, tehlikeli işyerleri için en az on iki saat, çok tehlikeli işyerleri için en az on altı saat olarak her çalışan için düzenlenir. Verilecek bu eğitimler isg-katip üzerinden görevlendirilen iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimlerince verilir.Eğitim sürelerinin bütün olarak değerlendirilmesi esas olmakla birlikte bir saatten az olmamak kaydıyla işyerindeki vardiya ve benzeri iş programları da dikkate alınarak farklı zaman dilimlerinde de değerlendirilebilir.Bu çalışanların temel eğitimleri, çalışanın eğitimi tamamladığı tarihten itibaren yeni başladığı işyerinin tehlike sınıfına göre az tehlikeli sınıfta 3 yılda, tehlikeli sınıfta 2 yılda, çok tehlikeli sınıfta yer olan işletmelerde 1 yılda düzenli aralıklar süresince geçerlidir.
***Uzaktan Eğitim
İşyerinde ilk defa verilecek temel eğitimler hariç çalışanlara tekrar verilecek temel eğitimler işveren tarafındanişe ve işyerine özgü içeriğin hazırlanması ve gerekli uzaktan eğitim yönetim sisteminin sağlanması halinde uzaktan eğitim yöntemi kullanılarak verilebilir.
***Özel politika gerektiren grupların ve özel görevi bulunan çalışanların eğitimi
Çırak ve stajyerlerin eğitim ve bilgilendirilmelerinden uygulamalı eğitim alınan işyerinin işvereni sorumludur. Ancak işverenin kabul etmesi halinde çırak ve stajyerlerin eğitimini devam ettirdiği eğitim ve öğretim kurumunda tamamladığı iş sağlığı ve güvenliği dersleri veya kursları temel eğitim yerine geçer.
İşverenin yükümlülükleri arasında olan çalışanlara verilmesi gereken işbaşı eğitimi ve temel iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri uygun yasal sürelerde işverence çalışanlara verilmesi sağlanmalıdır. Eğitimler sonunda çalışanlara eğitim katılım belgeleri düzenlenmeli ve çalışanların işçi özlük dosyalarında saklanmalıdır.
Çalışanlara verilecek olan iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri sayesinde, iş sağlığı ve güvenliği kültürünün oluşturabileceği, iş kazası ve meslek hastalıkların gerçekleşmesinde en çok etkili olan güvensiz davranışlarda azalmalar gerçekleşeceği, iş kazaları ve meslek hastalıkların azaltılması konusunda sonuçlar elde edilebilecektir. İşletmelerde güvenlik kültürünün oluşturulmasında, iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimlerinin birer eğitmen olarak katkıları bu anlamda önemlidir.
İş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin daha sağlıklı bir şekilde uygulanabilmesi için öncelikle işverenlerin eğitim alması gerekmektedir. İşverenlerin bilinçli olması demek, iş sağlığı ve güvenliği çalışmalarının zorunluluk değil de çalışanların sağlık ve güvenliği olduğu olgusunu anlaması ve bu anlamda gerçekçi çalışmaların yapılabilmesi demektir.
“Önlemek, ödemekten daha ucuzdur”.
Kazasız günler dilerim..
